دوستی‌های واقعی نیازمند تلاش آگاهانه هستند. پژوهشگران حوزه روابط انسانی دریافته‌اند که موفق‌ترین افراد در ایجاد دوستی‌های عمیق، کسانی هستند که به طور هدفمند برای پرورش این روابط تلاش می‌کنند.
واشینگتن‌پست در گزارشی درباره تلاش برای داشتن دوستی‌های عمیق و پایدار نوشته است که سه عامل اصلی تقویت و تعمیق روابط دوستانه، یعنی قدردانی صمیمانه از دوستان، پذیرش آسیب‌پذیری و به اشتراک گذاشتن احساسات واقعی و در نهایت تلاش آگاهانه برای رشد و تحول در رابطه، نقش تعیین‌کننده‌ای در استحکام دوستی‌ها دارند.
اهمیت دوستی برای سلامت و شادکامی
دکتر مارک شولز، استاد روان‌شناسی در برین مایر و محقق ارشد مطالعات رشد بزرگسالان در هاروارد، تاکید دارد که برای داشتن زندگی سالم و پربار، باید دوستی‌ها را در اولویت زندگی خود قرار داد.
پژوهش‌های علمی نشان می‌دهند روابط نزدیک، نقشی حیاتی در سلامت جسمانی و روانی ما دارند و افرادی که از شبکه‌ای قوی از روابط دوستانه و حمایتی برخوردارند، توانایی بیشتری در مقابله با اضطراب و افسردگی دارند.
دکتر رابرت والدینگر، استاد روان‌پزشکی دانشگاه هاروارد و مدیر مطالعات رشد بزرگسالان این دانشگاه، معتقد است دوستی‌های عمیق به ما کمک می‌کنند تا در شرایط دشوار، استرس خود را بهتر مدیریت کنیم.
علی‌رغم اهمیت حیاتی روابط دوستانه در زندگی، بررسی‌ها نشان می‌دهند که امروزه شهروندان (آمریکایی) وقت کمتری را به گذراندن با دوستان خود اختصاص می‌دهند.
جراح کل آمریکا (مقام رسمی در دولت فدرال که به عنوان سخن‌گوی اصلی در زمینه مسائل بهداشت عمومی فعالیت می‌کند) اعلام کرده است احساس تنهایی، یعنی همان تجربه ذهنی انزوای اجتماعی، به یکی از تهدیدهای اصلی سلامت جامعه تبدیل شده است. تهدیدی که آسیب‌های آن با خطرات سیگار کشیدن برابری می‌کند.
یافته‌های پژوهشی اخیر حاکی از آن است که گوشه‌گیری اجتماعی می‌تواند احتمال ابتلا به زوال عقل را بالا ببرد. این در حالی است که دوستان نزدیک، علاوه بر فراهم کردن پشتیبانی عاطفی، «منبعی ارزشمند برای آرامش و دلگرمی در روزهای سخت زندگی» به شمار می‌روند.
راهنمای عملی برای تقویت و گسترش دوستی
محققان معتقدند سه عامل کلیدی در شکل‌گیری و رشد دوستی‌های عمیق نقش دارند: دیدارهای منظم، داشتن علایق مشترک و ایجاد اعتماد متقابل.
اما چگونه می‌توان این عوامل را در زندگی پر‌مشغله امروز تقویت کرد؟
دکتر جفری هال، استاد مطالعات ارتباطات در دانشگاه کانزاس معتقد است: «ما همگی دوستانی داریم و ارزش آن‌ها را می‌دانیم اما اختصاص زمان کافی برای لذت بردن از این دوستی‌ها، چالشی جدی است.»
پژوهش‌های دکتر هال در سال ۲۰۱۹ نشان می‌دهد تبدیل یک آشنایی ساده به دوستی صمیمانه می‌تواند نیازمند بیش از ۲۰۰ ساعت زمان باشد. با این حال کیفیت زمان گذرانده شده و محتوای تعاملات، ممکن است این فرآیند را تسریع کند.
دکتر هال تاکید می‌کند که صرف گذراندن ساعات طولانی در محیط کار کافی نیست. آنچه اهمیت دارد، تغییر بستر و زمینه ارتباط است.
دکتر ماریسا جی. فرانکو، استاد دانشگاه مریلند و نویسنده کتابی در زمینه ایجاد و حفظ دوستی، این مفهوم (تغییر بستر و زمینه ارتباط) را «بازکاشت» می‌نامد.
او معتقد است تغییر محیط و شیوه تعامل به افراد اجازه می‌دهد جنبه‌های مختلف شخصیت خود را نشان دهند و این امر به عمیق‌تر شدن پیوند دوستی می‌انجامد.
گسترش حوزه تعامل
دکتر هال پیشنهاد می‌کند با دعوت همکار یا همکلاسی برای ناهار یا فعالیت‌های گروهی، فرصت‌های جدیدی برای تعامل ایجاد کنید: «اگرچه گفت‌وگو ممکن است با موضوعات مشترک مانند کار یا تحصیل آغاز شود، به تدریج به سمت علایق شخصی مانند ورزش یا سرگرمی‌ها پیش می‌رود.»
به گفته او، این فرآیند طبیعی شکل‌گیری دوستی است که در آن افراد تمایل پیدا می‌کنند ابعاد بیشتری از شخصیت یکدیگر را فراتر از زمینه‌های مشترک اولیه، کشف کنند.
پذیرش آسیب‌پذیری
دکتر فرانکو تاکید می‌کند به اشتراک گذاشتن چالش‌ها و مشکلات شخصی با دوستان، گامی مهم در تعمیق رابطه است.
به گفته او، انسان‌ها در گفت‌وگو تمایل به آینه‌وار عمل کردن دارند: «اگر شما صادقانه از مشکلات خود بگویید، احتمال بیشتری وجود دارد که طرف مقابل نیز همین کار را انجام دهد.»
بنا به تاکید این کارشناس، برای رسیدن به عمق بیشتر در رابطه، معمولا خودمان باید پیش‌قدم شویم.
دکتر ملانی دیرکس از دانشگاه مک‌گیل، اعتماد متقابل را یکی از پایه‌های اصلی روابط نزدیک می‌داند.
البته به گفته او، همه دوستان لزوما تمایل به اشتراک‌گذاری مسائل عمیق شخصی ندارند و این کاملا طبیعی است: «هر دوستی ارزش و کارکرد منحصر به فرد خود را دارد.»
دکتر فرانکو معتقد است افراد اغلب در روابط خود با ترس از طرد شدن دست و پنجه نرم می‌کنند: «ابراز قدردانی صریح از دوستان، پیامی روشن مبنی بر پذیرش و ارزشمندی آن‌ها در زندگی‌مان ارسال می‌کند.»
چگونه دوست بهتری باشیم؟
تمرین «تناسب اندام اجتماعی»
دکتر والدینگر و دکتر شولز، نویسندگان کتاب «زندگی خوب»، دوستی را مانند عضله‌ای می‌دانند که نیاز به تمرین دادن منظم دارد. آن‌ها پیشنهاد می‌کنند با گام‌های کوچک اما مداوم مانند ارسال پیام صبحگاهی به سه دوست و قرار دادن زمان مشخص در تقویم برای ارتباط با دوستان، برنامه‌ریزی پیوسته را برای دورهمی‌ها شروع کنید.
این نوع مراسم و دورهمی‌های منظم، نقشی حیاتی در تقویت و تداوم دوستی‌ها ایفا می‌کنند.
آن‌ها فضایی می‌سازند که در آن دوستان می‌توانند پیوندهای خود را عمیق‌تر کنند و خاطرات مشترک بسازند.
حضور در لحظات کلیدی
دکتر فرانکو تاکید می‌کند که حضور در «لحظات تشخیصی» زندگی دوستان، از شادی‌های بزرگ مانند نامزدی و ارتقای شغلی تا لحظات دشوار مانند اخراج یا طلاق، نقشی تعیین‌کننده در کیفیت دوستی دارد.
به گفته او، لازم نیست به همه دعوت‌ها پاسخ مثبت دهید اما: «حضور در این لحظات حساس ضروری است.»
گوش دادن فعال
دکتر ریچ اسلاچر از دانشگاه جورجیا، بر اهمیت گوش دادن همراه با توجه کامل تاکید می‌کند.
به گفته اسلاچر، افراد به طور معمول به دنبال دوستانی می‌گردند که در زمان نیاز، شنونده‌ای پاسخگو باشند.
دکتر شولز در همین زمینه می‌گوید: «همه ما می‌خواهیم دیده، شنیده و درک شویم.»
تغییرات دوستی با افزایش سن
یک متخصص دیگر توضیح می‌دهد که گسترده‌ترین شبکه اجتماعی افراد معمولا در اوایل دهه ۲۰ زندگی شکل می‌گیرد. اگرچه با افزایش سن و تشکیل خانواده، ممکن است تعداد دوستان کاهش یابد، اما میزان رضایت از روابط اجتماعی معمولا ثابت می‌ماند.
شمار دوستان نزدیک مورد نیاز برای احساس رضایت، امری کاملا شخصی است.
برای ارزیابی کیفیت روابط دوستی خود، می‌توانید این پرسش‌ها را از خودتان بپرسید: آیا در زمان نگرانی، کسی را برای تماس گرفتن دارم؟ آیا افرادی هستند که بتوانم برای تفریح و علایق مشترک با آن‌ها وقت بگذرانم؟
دکتر شولز در پایان یادآور می‌شود که برای حفظ دوستی‌ها باید فعالانه عمل کرد و فرصت‌های جدید ایجاد کرد: «اگرچه برخی روابط به طور طبیعی از بین می‌روند اما همیشه امکان ایجاد دوستی‌های جدید در هر سنی وجود دارد. فقط باید خود را در موقعیت‌های مناسب قرار دهیم.»